Een sleutel tot de hemel

Achtergrond

Hier is informatie te vinden over de context van de lezing of de plaats en tijd in het kerkelijk jaar. Ook kan hier informatie over feesten, personen, gedenkdagen en gebruiken gevonden worden. 

Petrus en de sleutels van de hemel

Titels van Jezus
De verschillende titels die in de evangelielezing voor Jezus genoemd worden door de mensen zouden de suggestie kunnen wekken dat mensen in Jezus’ tijd zouden geloven in reïncarnatie. Zo gedacht zou Jezus de herboren Johannes de Doper zijn of een herboren profeet. Dat wordt echter niet bedoeld. Jezus zou volgens zijn tijdgenoten een nieuwe Johannes zijn, in de zin van iemand die spreekt en handelt in de lijn van Johannes de Doper of de profeten. Dit is niet per se onwaar.
De belijdenis van Petrus dat Jezus de Christus is, is dan ook niet een ontkenning van de voorafgaande titels, maar een overtreffende trap.
Christus betekent gezalfde en is een vertaling van het Hebreeuwse Messias. De Messiasverwachting vinden we al terug in het Oude Testament, maar de betekenis van de Messias verschuift wel steeds. In ieder geval was de Messias een redder van Godswege. In de tijd van Jezus was deze titel zwaar politiek geladen en verwachtte men dat de Messias het joodse volk zou redden van de onderdrukking van de heidense romeinen. Ook Jezus geeft weer een nieuwe inhoud aan het begrip Christus, wat zou kunnen verklaren waarom zijn leerlingen beslist niet mogen rondvertellen dat Hij de Messias is. Uit het verhaal dat op het onze volgt (zie volgende week zondag) valt ook op te maken dat Petrus nog lang niet in de gaten had hoe Jezus zijn messiasrol zou invullen.
Ook Zoon van God is een messiaanse titel. In de psalmen wordt deze titel wel gebruikt voor de gezalfde koning.

Petrus
Het is u misschien al opgevallen dat Matteüs nooit spreekt over het Koninkrijk van God, maar dat hij dit Rijk het Rijk der Hemelen noemt. Dat komt omdat Matteüs Gods naam niet zomaar wil noemen. Hij wil zijn joodse lezers niet voor het hoofd stoten. Hemel of hemelen en God zijn bij hem hetzelfde.
Dat betekent dus ook dat je mag aannemen dat Jezus tegen Petrus zegt: “Ik geef je de sleutel tot God.” In de context van onze tekst is dat heel logisch, immers de geloofsbelijdenis die Petrus uitspreekt komt rechtstreeks van God. Petrus heeft kennelijk een antenne die goed kan opvangen wat God wil. Al staat deze antenne ook regelmatig helemaal de verkeerde kant op gericht, getuige de scene die direct op onze tekst volgt en die we volgende week zullen horen in de kerk. Daar kondigt Jezus zijn lijden aan en de eerste die dit wil tegenspreken is de spontane en goedbedoelende Petrus. Waarop Jezus hem toebijt dat hij de satan is. Later bij de arrestatie van Jezus slaat Petrus de plank nog eens goed mis als hij Jezus verloochent.
Petrus is dus allerminst een foutloos mens. Toch stelt Jezus zijn vertrouwen op deze man, die overduidelijk zijn hart op de goede plaats heeft. En in de tijd na de dood en opstanding van Jezus zal ook blijken dat Petrus met zijn leiderschapskwaliteiten veel zal bijdragen aan de verspreiding van de Blijde Boodschap.

Petrus is de ‘bijnaam’ van Simon, de visser. Het Griekse woord Πέτρος betekent rots. In de lezing van vandaag wordt deze bijnaam, of misschien moet je het een eretitel noemen, van Simon verklaard.

Petrus herkennen op schilderijen en beelden is gemakkelijk. Vrijwel altijd is hij afgebeeld met een sleutel in de hand. Ook heeft hij dikwijls een wat ronder, gedeeltelijk kaal hoofd.

Petrusambt
In de Rooms-Katholieke Kerk zijn de bisschoppen de opvolgers van de apostelen.
De paus is de opvolger van de apostel Petrus. Als ‘Primus inter pares’, dat betekent ‘Eerste onder gelijken’ is de paus de voorzitter van de bisschoppen, maar is hij niet hoger dan zij. Wel heeft hij bepaalde privileges. Paus Franciscus legt veel nadruk op dit aspect van zijn pausambt. Hij noemt zichzelf daarom dikwijls ‘de bisschop van Rome’.
In zijn wapenschild zijn de twee sleutels die verwijzen naar Petrus herkenbaar. Als wapenspreuk koos de paus ‘Miserando atque eligendo’ ('gekozen door genade', 'uit barmhartigheid gekozen'), een verwijzing naar het evangelieverhaal van de uitverkiezing van Matteüs (Matteüs was tollenaar en werd door Jezus uitgekozen als leerling). Paus Franciscus is de eerste paus in de moderne geschiedenis die een wapenspreuk voert.